jälkikirjoitus | post scriptum

Inny świat. Zapiski sowieckie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego to jeden moich licznych wyrzutów czytelniczego sumienia. Jedna z tych książek, które -- jak myślę -- wypada w życiu przeczytać, a która z roku na rok sukcesywnie mnie omijała. Wyrzut tym większy, że już dawno przeczytałem Archipelag GUŁag Aleksandra Sołżenicyna -- a w rodzimej literaturze okołosowieckiej takie braki...Przeczytać powinienem jeszcze Wspomnienia z domu umarłyc h (aka Zapiski z martwego domu ) Fiodora Dostojewskiego, do których w Innym świecie nawiązuje Gustaw Herling-Grudziński. I z której autor zapożyczył tytuł. Tu otwierał się inny, odrębny świat, do niczego niepodobny; tu panowały inne, odrębne prawa, inne obyczaje, inne nawyki i odruchy; tu trwał martwy za życia dom, a w nim życie jak nigdzie i ludzie niezwykli. [F. Dostojewski, Zapiski z martwego domu ] Setna rocznica urodzin autora, która przypadała 20 maja 2019 roku, wydała mi się wystarczająco silnym argumentem za tym, aby w końcu dojrzeć do l...

Wiara i wina. Do i od komunizmu Jacka Kuronia ma w sobie ten dyskretny urok książek politycznych, wydawanych w Polsce na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Nie potrafię napisać, co w głównej mierze mogło decydować o ich powstawaniu (to zawsze sprawa niezwykle indywidualna) -- potrzeba rozliczenia się z przeszłością, chęć zabrania głosu w "dziejowym momencie", wola włączenia się w toczące się dyskusje na temat przyszłości, ale również właśnie domykanej (jak mogło się wówczas wydawać) przeszłości. Tak czy inaczej -- w kategorie te wpisuje się autobiografia Jacka Kuronia. Jacek Kuroń nie jest już dziś osobą, która porusza imaginaria społeczne po lewej stronie sceny politycznej. O jego współtowarzyszu wielu opozycyjnych przygód, Karolu Modzelewskim , zbiorowa świadomość fejsbukowych komcionautów przypomniała sobie niemal równo rok temu, kiedy tenże w wieku 82 lat przeniósł się na połoniny niebieskie . Być może pamięć na chwilę odżyje, jakby w duchu żydowskiej tradycji yahr...

Pomysł, że ktoś w Polsce wziął się za porządną, naukową analizę kwestii płci kulturowej w kontekście doświadczeń z okresu komunizmu -- i jeszcze wypuścił to na szeroki rynek czytelniczy przez wydawnictwo W.A.B. -- niestety można na początku zarzucić, bo personalia autorki są w tej kwestii mylące. Autorka (Małgorzata Fidelis) rzeczywiście jest Polką pochodzącą z Białegostoku, jednak samo wydanie  Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce  to tłumaczenie jej książki Women, Communism, and Industrialization in Postwar Poland , wydanej przez Cambridge University Press w 2010. Tak się jeszcze niestety zdarza, że o niektórych kwestiach związanych z polską historią społeczno-polityczno-gospodarczą łatwiej nam będzie poczytać "w obcych językach", nawiązując do klasyka. Ewentualnie liczyć na ciężką pracę tłumaczy i tłumaczek (tutaj ukłony dla Marii Jaszczurowskiej ). Książka wpisuje się całkiem dobrze w nurt publikacji, które pozwalają zniuansować poz...