jälkikirjoitus | post scriptum

Zacznę od początku, czyli od tytułu. Tytuł polskiego wydania -- z całym szacunkiem dla tłumacza , któremu przecież językowo nawet do pięt nie dorastam (a i nie wiem ile miał na to wpływu) -- w moim odczuciu może wypaczać sens publikacji dla tych, którzy dopiero planują po nią sięgnąć. W oryginale książka dostała tytuł Contesting Democracy (...), co przetłumaczyłbym najbardziej łopatologicznie jako "kontestowanie demokracji", "spieranie się z demokracją" -- lub w podobny, ale bardziej finezyjny sposób. "Przeciw demokracji" kojarzy się z oporem wobec niej, tworzeniem alternatywnej wobec demokracji formy rządów -- gdy tymczasem najczęściej chodziło o alternację zasad, a nawet o jeszcze lepszą realizację idei demokracji (w oczach tych, którzy daną ideę wcielali w życie). (...) w bardzo specyficznym znaczeniu tego słowa, XX wiek - po I wojnie światowej - był stuleciem demokracji. (...) nawet polityczne eksperymenty bardzo ostro odcinające się od demok

Nareszcie udało mi się zabrać za książkę Kacpra Pobłockiego Kapitalizm. Historia krótkiego trwania . Usłyszałem dotychczas o niej tyle dobrego, że nie mogłem się doczekać zderzenia z rzeczywistością (czyli weryfikacji pojawiających się z różnych miejsc ochów i achów ). Nie często przecież się zdarza (przynajmniej w Polsce), żeby antropolog porywał się na sporej objętości pracę tak mocno zahaczającą o sferę ekonomii (choć przecież nie tak bardzo odległą od naukowych korzeni Kacpra -- antropologii; wszak ekonomia to nauka społeczna). Czekałem na tę książkę tym bardziej, że autor porwał się na opisanie czegoś z pozoru tak oczywistego, jak kapitalizm. Bo z kapitalizmem jest trochę jak z koniem [ 1 ]. Przyznaje to zresztą sam autor, który pisze, że nikomu w Polsce nie trzeba tłumaczyć co najmniej dwóch rzeczy -- czym jest Zachód oraz czym jest kapitalizm (jako pojęcia zrozumiałe "same przez się" [s. 51]). Co nie znaczy, że te pojęcia są aż tak oczywiste, jak się wydają.

Koniec innych obowiązków pozwolił mi dokończyć opracowanie Darii Nałęcz   Sen o władzy. Inteligencja wobec niepodległości . Publikacja utrzymana jest w duchu czegoś, co roboczo nazywam "polską szkołą pisarstwa historycznego" -- nagromadzenie faktów na 1 cm^3 jest bardzo uczciwe. Jest to jednak przydatne, podręczne źródło informacji na temat polskiej sceny politycznej okresu międzywojennego -- nie tylko dla historyków, ale też dla miłośników, fanów i koneserów teorii państwa i prawa. Tym bardziej, że autorka zajęła się w opracowaniu przede wszystkim centrum polskiej sceny politycznej tego okresu -- ugrupowaniami, które (jak wskazywali ich przedstawiciele) miały ambicje być siłą równoważącą zarówno lewą, jak i prawą stronę polskiej polityki międzywojennej. Mam wrażenie (być może błędne, ale jednak), że ta tematyka nie jest szczególnie intensywnie omawiana w Polsce. Sen o władzy D.Nałęcz stanowi rozkoszną wiwisekcję niesamowicie porozdzieranej polskiej sceny politycznej